قانون اساسنامه بنياد شهيد و امور ایثارگران
مصوب 27/02/1377 مجلس شورای اسلامی با اصلاحات و الحاقات بعدی
فصل اول – كلیات
ماده1 (اصلاحی 18/01/1387)ـ بنیاد شهید و امور ایثارگران ـ كه از این پس دراین اساسنامه به اختصار بنیاد نامیده میشود ـ نهادی است انقلابی كه در اجرای فرمان رهبر كبیر و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه در تاریخ22/12/1358 و در پی موافقت مقام معظم رهبری مبنی بر ادغام سه نهاد انقلابی بنیاد شهید انقلاب اسلامی، سازمان جانبازان انقلاب اسلامی و ستاد رسیدگی به امور آزادگان تأسیس شده و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری است و امور آن طبق مقررات و قوانین مربوط به نهادهای عمومی غیردولتی و در چارچوب این اساسنامه و آییننامه های مربوطه زیر نظر رییس جمهور و نظارت عالیه مقام معظم رهبری اداره میشود
ماده2ـ مدت فعالیت بنیاد از تاریخ تأسیس نامحدود است. انحلال یا خاتمه آن با نظر مقام معظم رهبری میباشد.
فصل دوم – اهداف و وظایف
ماده3 (اصلاحی 18/01/1387)ـ اهداف بنیاد عبارتند از:
- احیاء، حفظ و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه؛
- زنده نگهداشتن یاد و نام شهیدان انقلاب اسلامی و ایثارگران و حفظ آثار آنها؛
- اعتلاء معرفت و تعهد جامعه در قبال ارزشهای فرهنگ ایثار و شهادت و بالا بردن تعهد آنان نسبت به رعایت شأن، حق، حرمت، منزلت جامعه هدف و خانواده آنان؛
- تلاش برای استفاده از امكانات عمومی جامعه و نظام و نیز بهرهگیری از سرمایه و دارایی بنیاد برای رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف.
ماده 4 (اصلاحی 18/01/1387) ـ در این اساسنامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به كارمیرود:
الف ـ جامعه هدف: خانواده های شاهد، جانبازان، آزادگان و خانواده های آنان؛
ب ـ خانواده های شاهد: پدر، مادر، همسر و فرزند شهید، مفقودالاثر و اسیر؛
ج ـ خانواده جانباز و آزاده: همسر، فرزند و والدین تحت تكفل.
تبصره 1 (اصلاحی 18/01/1387) ـ تعیین مصادیق عملی شهید، مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر در چارچوب قوانین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر اساس آییننامهای خواهد بود كه توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با همكاری بنیاد و ستاد كل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
تبصره 2 (الحاقی 18/01/1387)ـ كلیه كسانی كه تا تاریخ تصویب این قانون توسط بنیاد به عنوان شهید، جانباز و یا آزاده شناخته شدهاند همچنان از خدمات مربوط برخوردار خواهند بود.
ماده 5 (اصلاحی 18/01/1387) ـ اهم وظایف بنیاد علاوه بر اجرا و پیگیری دستورات و فرمانهای حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه و فرامین و تدابیر مقام معظم رهبری در رابطه با جامعه هدف، از جمله فرمان ده مادهای مورخ 22/12/1358عبارتند از:
الف ـ در قبال شهادت و ایثار: برنامهریزی و تلاش به منظور تبیین مفهوم و فلسفه جهاد و شهادت و ایثار، احیا، حفظ و ترویج فرهنگ و روحیه ایثارگری و شهادت طلبی در جامعه به عنوان والاترین ارزش الهی از طریق:
1ـ بسیج كلیه امكانات نظام و جامعه اسلامی به ویژه نهادهای فرهنگی، اجتماعی، هنری، آموزشی و وسایل ارتباطجمعی؛
2ـ شناسایی و تقویت و ترویج عوامل و موجبات رشد و توسعه فرهنگ شهادت طلبی؛
3ـ بررسی و شناسایی عوامل بازدارنده و مخرب فرهنگ شهادت و ایثارگری و تلاش در امحاء و رفع آنها.
ب ـ در قبال شهداء و ایثارگری: برنامه ریزی و تلاش برای تجلیل و تكریم از مقام والای شهدا و بزرگداشت و زنده نگه داشتن یاد و خاطره آنان از طریق:
1 ـ برگزاری مراسم یادبود با الهام از مكتب عاشورای حسینی و با استفاده از مناسبتهای ملی و مذهبی؛
2 ـ حفظ قداست و منزلت گلزار شهدا و محور قراردادن این مراكز در برگزاری مراسم رسمی و مردمی و پیگیری مرمت و ارایه خدمات شایسته به مراكز مذكور توسط شهرداریها و سایر نهادهای ذیربط براساس ضوابطی كه بنیاد اعلام میكند؛
3 ـ پیگیری نامگذاری معابر، میادین، مراكز فرهنگی، اجتماعی و سایر اماكن عمومی و ملی به نام مبارك شهدا و نصب یادمانها از طریق دستگاه های ذیربط؛
4 ـ جمع آوری و حفظ و نگهداری و معرفی آثار فرهنگی، ادبی، هنری، وصایا و دیگر آثار شهدا و ایثارگران؛
تبصره (الحاقی 18/01/1387) ـ نحوه و ضوابط اجراء این بند به موجب آییننامهای كه بنا به پیشنهاد بنیاد و با هماهنگی ستاد كل نیروهای مسلح و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب هیئت وزیران میرسد تعیین خواهد شد.
5 ـ تشویق و ترغیب و حمایت از جامعه فرهنگی، آموزشی، هنری و اندیشمندان، ادبا و نویسندگان در ثبت، تبیین و معرفی ویژگیها، سیره معنوی و فضایل اسوه های شهادت و ایثار؛
6 (الحاقی18/01/1387)ـ توانمندسازی فردی و جمعی آحاد جامعه هدف به منظور ایفاء نقش و رسالت مطلوب و مؤثر در مدیریت اداری و سیاسی كشور.
ج ـ در قبال جامعه هدف: برنامهریزی و تلاش برای صیانت و رشد و اعتلای مادی و معنوی جامعه هدف در زمینه های:
1 (اصلاحی 18/01/1387)ـ امور فرهنگی ـ آموزشی
پیگیری و نظارت امور فرهنگی، تربیتی و آموزشی فرزندان آنان و زمینه سازی رشد و تعالی فكری، روحی، اخلاقی و تحصیلی آنها از طریق:
- تهذیب و كسب معنویت اسلامی و ارتقای معرفت دینی و بهرهوركردن استعدادهای الهی آنان؛
- ارائه خدمات فرهنگی و آموزشی به جامعه هدف و نظارت درجهت ایجاد تسهیلات لازم برای ارتقای علمی، تحقیقی، آموزشی و مهارتهای فكری و تخصصی و پرورش جسمی فرزندان آنان در تمام مراحل و مقاطع تحصیلی به بهترین وجه با همكاری مراجع ذیربط؛
- تقویت روحیه خدمت به اسلام ناب محمدی در جامعه هدف؛
2 (اصلاحی18/01/1387)ـ امور معیشتی و رفاهی
تلاش در جهت خود اتكایی اقتصادی و تأمین اجتماعی و رفاهی جامعه هدف از قبیل:
- فراهم سازی تسهیلات و ارایه حمایتهای لازم و آموزشهای تخصصی، فنی و حرفهای و نیز جلب مشاركت كلیه سازمانها و دستگاه های ذیربط جهت ایجاد اشتغال مفید برای جامعه هدف؛
- تأمین و پرداخت حقوق، مستمری و مزایای جامعه هدف مشمول و دارای شرایط در چارچوب قوانین، مقررات و ضوابط مربوط؛
- تأمین بهداشت، درمان، مسكن، بیمه عمر، حوادث و بازنشستگی و نیازهای معیشتی با حفظ عزت، كرامت، شأن و جایگاه آنان؛
- ارایه خدمات و تسهیلات در زمینه ازدواج فرزندان و همسران شاهد؛
- پیگیری و انجام اقدامات ممكن درجهت ارایه خدمات و تسهیلات و مساعدتهای لازم به والدین معظم شاهد؛
- توجه خاص به امور فرزندان معلول، والدین از كارافتاده و همسران غیرمزدوج شهداء؛
- بسترسازی برای حضور فیزیكی فعال و مؤثر جانبازان در عرصه اجتماعی و پیشبینی امكانات خاص در معابر، اماكن عمومی و اداری، فضاها و وسایط نقلیه عمومی در سطح شهرها و كشور.
3 (اصلاحی 18/01/1387)ـ امور حقوقی و قضایی
تلاش در جهت حل و فصل امور حقوقی و قضایی جامعه هدف با همكاری مراجع ذیربط از طریق:
- پیشنهاد و همكاری با مراجع قضایی در تعیین، نصب و عزل قیم و امین و مراقبت بر اعمال آنها، همچنین مراقبت بر اعمال اولیا، اوصیا، قیمها و حضانت كنندگان از صغار و محجورین جامعه هدف و رسیدگی به اختلافها در امر حضانت فرزندان و ارایه راه حل به محاكم؛
- مساعدت و همكاری با مراجع ذیربط درجهت تبدیل و تغییر در اموال و دارایی صغار شاهد در راستای مصالح و غبطه آنان برحسب موازین شرعی و درصورت لزوم پی گیری به منظور حل و فصل اختلافات مربوط تا صدور حكم قطعی؛
- درخواست تنفیذ وصیتنامه عادی شهدا از محاكم ذیصلاح و پیگیری امور مربوط به انحصار وراثت و مراقبت بر احصار[احصا] و تحریم[تحریر] جامعه هدف و تقویم و نگهداری حساب اموال صغار و محجورین و معاضدت حقوقی و قضایی خانواده های شاهد درصورت ضرورت؛
- شركت كارشناسان حقوقی بنیاد در محاكم ذیصلاح به عنوان وكیل در دعاوی جهت دفاع و استیفای حقوق جامعه هدف در دعاوی مربوطه بنا به درخواست آنان.
4 (اصلاحی 18/01/1387)ـ امور اقتصادی
- اداره و بهرهبرداری مطلوب از اموال و داراییهای تحت پوشش بنیاد و توسعه منابع مالی به منظور ایجاد پشتوانه های مادی برای فعالیتهای محوله؛
- بكارگیری مطلوب پس اندازها، اموال و داراییهای فرزندان شاهد ـ كه دراختیار بنیاد است ـ برای تأمین آینده اقتصادی آنها و جلوگیری از كاهش ارزش داراییها.
تبصره ـ ضوابط تنظیم و صدور احكام كارگزینی و تشخیص افراد تحت تكفل شاهد بهموجب آییننامهای خواهد بود كه توسط بنیاد و سازمان امور اداری و استخدامی تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.
فصل سوم ـ اموال، دارایی ها و منابع مالی
ماده 6 ـ اموال و داراییهای بنیاد عبارت است از:
- كلیه اموال منقول و غیرمنقول، سهام، اوراق بهادار، وجوه نقد و دیگر داراییهایی كه به حكم محاكم به تملك بنیاد درآمده یا در میآید؛
- كلیه اموال، داراییهایی كه از طرف دولت دراختیار بنیاد قرار میگیرد؛
- اموال و داراییهایی كه از طرف اشخاص حقیقی و حقوقی به بنیاد اهدا میشود؛
- كلیه اموال وداراییها، مالكیتها و امكانات بنیاد شهید، ستاد رسیدگی به امور آزادگان و اموال و داراییهایی كه از بنیاد مستضعفان با اذن مقام معظم رهبری منتقل میشود.
ماده 7 ـ منابع مالی بنیاد عبارتند از:
- كمكهای مقام معظم رهبری؛
- كمكها و اعتبارات مصوب در بودجه عمومی كشور؛
- درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی بنیاد؛
- هدایا و كمكهای بنیاد مستضعفان و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی.
فصل چهارم ـ اركان
ماده 8 ـ اركان بنیاد عبارتند از:
- هیئت امناء؛
- نماینده ولی فقیه در بنیاد (درصورت معرفی معظمله)؛
- رییس بنیاد.
ماده 9 (اصلاحی 18/01/1387)ـ هیئت امناء بنیاد مركب از هفت نفر [ده نفر] به شرح زیر است:
- رییس جمهور به عنوان رییس هیئت امناء؛
- نماینده ولی فقیه در بنیاد (درصورت تعیین)؛
- رییس بنیاد به عنوان نایب رییس هیئت امناء؛
- دو نفر از وزراء فرهنگی به انتخاب رییس جمهور؛
- سه نفر از شخصیتها و افراد بصیر در امور فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از میان جامعه هدف به پیشنهاد رییس بنیاد و تایید رییس جمهور؛
- وزراء تعاون، كار و رفاه اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشكی.
تبصره (اصلاحی 18/01/1387)ـ یكی از معاونان بنیاد بنا به پیشنهاد رییس بنیاد و تأیید رییس هیئت امناء به عنوان دبیر جلسه بدون حق رأی شركت خواهد كرد.
ماده 10 (اصلاحی 18/01/1387)ـ وظایف و اختیارات هیئت امناء به شرح زیر است:
- پیگیری اوامر و رهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری؛
- تصویب خط مشیها و سیاستهای كلی؛
- تصویب برنامه و بودجه سالانه تشكیلات؛
- تصویب صورت حساب عملكرد سالانه؛
- ارائه گزارش عملكرد سالانه بنیاد به مقام معظم رهبری و كسب رهنمودهای لازم؛
- تصویب سایر موضوعاتی كه توسط رییس بنیاد برای تحقق اهداف بنیاد ارایه می شود؛
- بررسی و تأیید تغییرات و اصلاحات اساسنامه پس از أخذ موافقت مقام معظم رهبری بهمنظور طی مراحل تصویب؛
- تصویب آییننامه های مالی و معاملاتی بنیاد در حدود قوانین و مقررات؛
- تصویب ضوابط سرمایهگذاری شركتهای وابسته؛
- سیاستگذاری نحوه اداره و اتخاذ تصمیم در رابطه با نحوه اداره و مصرف درآمدهای حاصل از فروش آن قسمت از اموال و املاك بنیاد و فعالیتهای اقتصادی سازمانهای وابسته كه شرعاً تصرف در آنها با اذن ولی فقیه میباشد براساس رهنمودهای مقام معظم رهبری در جهت اهداف عالیه بنیاد.
تبصره (الحاقی 18/01/1387)ـ دستورالعمل نحوه تشكیل جلسات و تصمیمگیری در اولین جلسه هیئت امناء بنا به پیشنهاد رییس بنیاد به تصویب هیئت امناء خواهد رسید.
ماده 11 (اصلاحی 18/01/1387)ـ اهم وظایف نماینده ولی فقیه درصورت تعیین به شرح زیر میباشد:
- پیشنهاد سیاستهای لازم برای حفظ و ترویج فرهنگ شهادت طلبی و ایثار در جامعه و ارائه آن به هیئت امناء جهت تصویب؛
- نظارت بر امور فرهنگی جامعه هدف و حفظ و تعمیق و ترویج فرهنگ شهادت و ایثار در جامعه و نظارت بر اجرای آن؛
- تطبیق دستورالعملها و آییننامه های داخلی با موازین شرعی و رهنمودهای ابلاغی مقام معظم رهبری؛
- اعمال اختیارات شرعی تفویض شده از سوی مقام معظم رهبری؛
- ارائه برنامه های عقیدتی ـ سیاسی جهت رشد و ارتقاء خصوصیات فكری و اخلاقی خدمتگزاران جامعه هدف و ارتقاء جو معنوی بنیاد
- نظارت بر حسن جریان امور بنیاد.
ماده 12 (اصلاحی 18/01/1387)ـ رییس بنیاد بالاترین مقام اجرایی بنیاد است كه به پیشنهاد رییس جمهور و تایید مقام معظم رهبری با حكم رییس جمهور به مدت چهار سال منصوب و مسئولیت اداره امور بنیاد و اجرای برنامه ها را برعهده خواهد داشت و اهم وظایف او به شرح زیر است:
- تهیه، تدوین و پیشنهاد خط مشیها و سیاستهای اجرایی، برنامه و بودجه سالانه، صورتهای مالی و گزارش عملكرد سالانه بنیاد به هیئت امناء برای اقدام لازم؛
- تنظیم و تدوین آییننامه های لازم و همچنین پیشنهاد اصلاح تشكیلات جهت تصویب به مراجع ذیربط؛
- نمایندگی بنیاد در كلیه امور حقوقی و نزد كلیه مراجع اعم از قضایی، اداری و قانونگذاری و طرح و اقامه دعاوی و دفاع و جوابگویی به هرگونه دعاوی حقوقی، جزایی و اداری به طرفیت از بنیاد و انجام سایر فعالیتهای لازم برای استیفای حقوق بنیاد با حق تعیین وكیل یا نماینده و تفویض اختیارات لازم به آنان برای انجام امور محول و پایان دادن به دعاوی از طریق مصالحه و یا ارجاع به داوری با رعایت قوانین؛
- انجام كلیه امور مالی، اداری، فرهنگی و اجتماعی ازجمله عزل و نصب مدیران و صدور دستورالعملها و بخشنامه های لازم همچنین گشایش انواع حسابهای بانكی، انجام هر نوع معامله و هرگونه ارتباط با مؤسسات و سازمانهای دولتی، غیردولتی و اشخاص حقیقی یا حقوقی؛
- اتخاذ تصمیم در مورد سرمایهگذاری از محل منابع در اختیار بنیاد در چارچوب سیاستهای مصوب هیئت امناء؛
- تهیه پیش نویس آییننامه ها و ارائه آنها به هیئت امناء جهت طی مراحل تصویب؛
- بررسی و ارائه پیشنهاد اصلاح و یا تغییر مواد اساسنامه به هیئت امناء جهت طی مراحل تصویب؛
- تهیه تشكیلات تفصیلی بنیاد و تصویب در هیئت امناء؛
- انعقاد هرگونه قرارداد و تغییر و تبدیل و یا فسخ و اقاله آن و خرید و فروش و معاوضه اموال و ماشین آلات و برگزاری مناقصه و مزایده در حدود آییننامه های مالی و معاملاتی؛
- قبول اموال واحدهای اقتصادی و سهام یا سهام الشركه به نحوی كه متضمن صرفه و صلاح بنیاد باشد؛
- تأسیس، ادغام، انحلال یا واگذاری شركتها و واحدهای اقتصادی بنیاد در چارچوب قوانین و مقررات و مصوبات هیئت امناء.
تبصره (الحاقی 18/01/1387)ـ رییس بنیاد می تواند با حفظ مسئولیت، بخشی از وظایف و اختیارات خود را به هر یك از كاركنان تفویض نماید.
فصل پنجم ـ امور مالی و اداری
ماده 13 ـ بودجه تفصیلی بنیاد هر سال براساس اعتبارات و كمكهای مصوب از محل بودجه كل كشور و سایر منابع یادشده در ماده 7 این اساسنامه تنظیم و پس از تصویب هیئت امناء به مورد اجرا گذارده میشود.
تبصره ـ اعتبارات مربوط به بودجه عمومی هرسال در قالب طرح و برنامه و به صورت كمك در بودجه كل كشور منظور میشود.
ماده 14 (اصلاحی 18/01/1387)ـ رییس بنیاد موظف است ظرف چهار ماه پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه مقررات اداری و استخدامی بنیاد و سایر آییننامه های مورد نیاز برای اجراء این اساسنامه حسب مورد اقدام و جهت تصویب به هیئت وزیران ارائه نماید.
ماده15 (الحاقی 18/01/1387)ـ انتقال كاركنان رسمی بنیاد كه تا پایان سال 1383 به استخدام درآمدهاند و مأموریت آنها به سایر دستگاه ها و نهادهای دولتی و یا عمومی با رعایت مقررات مربوط به كاركنان دولت مجاز است.
ماده16 (اصلاحی 18/01/1387) ـ مقررات اداری و استخدامی بنیاد ظرف3 ماه پس از تصویب این اساسنامه در چارچوب قانون نظام هماهنگ پرداخت بنا به پیشنهاد مشترك بنیاد و سازمان امور اداری و استخدامی كشور به تصویب هیئت وزیران میرسد.
ماده17 (اصلاحی 18/01/1387) ـ كلیه قوانین و مقررات مغایر با این اساسنامه لغو میگردد.
قانون فوق مشتمل بر هفده ماده و چهار تبصره در جلسه علنی روز یكشنبه مورخ بیست و هفتم ماه اردیبهشت ماه یكهزارو سیصد و هفتاد و هفت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 06/03/1377 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.